Islandczyk laureatem międzynarodowej nagrody literackiej im. Janusza Korczaka

21 listopada 2000 r. islandzki pisarz Andri Snær Magnason otrzymał Honorowe Wyróżnienie jury Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Janusza Korczaka za książkę Sagan af Bláa Hnettinum (Opowieść o Błękitnej Planecie).

Andri Snær Magnason urodził się w 1973 r. w Reykjavíku. W 1996 r. wywołał poruszenie na scenie kulturalniej Islandii publikując Bónus Ljóð (Poezja bonusowa). Wydawcą zbioru była, znana na wyspie z niskich cen, sieć supermarketów Bónus. Bónus Ljóð do dziś pozostaje najlepiej sprzedającym się zbiorem poezji wydanym na Islandii. Magnason pisał również opowiadania, eseje i sztuki. Za swoją najnowszą powieść, a zarazem pierwszą napisaną dla dzieci - Sagan af Bláa Hnettinum, Magnason dostał Islandzką Nagrodę Literacką, po raz pierwszy przyznaną książce dziecięcej.

Jest to opowieść o planecie, na której mieszkają jedynie dzieci. Z nieznanych powodów nie ma na niej żadnych dorosłych, a dzieci nigdy nie dorastają. Historia zaczyna się gdy na planecie ląduje rakieta kosmiczna, a jej pasażer oferuje mieszkańcom magiczny puder, dzięki któremu będą mogli latać ... W uzasadnieniu nagrody jury Polskiej Sekcji IBBY podało, że książką Magnasona jest interesującą parabolą literacka zderzająca świat sytości i szczęścia z ciemnym światem bez słońca. Przedstawia ona problematykę dzieciństwa uwikłanego we współczesne wybory między 'mieć' a 'być'.

Książka ta była również nominowana przez Komisję Edukacji w Reykjavíku, która każdej wiosny przyznaje nagrodę dla najlepszej książki dla dzieci, a także do Skandynawskiej Nagrody za Książkę Dziecięcą. Od czasu wydania w 1999 r. Opowieść o Błękitnej Planecie znajduje się na szczycie najlepiej sprzedających się książek. Honorowe wyróżnienie i medal Janusza Korczaka zostały przyznane Magnasonowi przez Polską Sekcję IBBY (International Board on Books for Young People / Międzynarodowe Kuratorium do Spraw Książek dla Dzieci), która stanowi część międzynarodowej organizacji dążącej do wzajemnego poznania narodów poprzez książkę dla dzieci. IBBY istnieje od 1951 r., składa się obecnie z 63 sekcji narodowych. Od 1956 r. organizacja ta zaczęła przyznawać medal imienia H. Ch. Andersena (tzw. małego Nobla) w dziedzinie twórczości dla dzieci. Polska Sekcja IBBY powstała w 1974 r., a od 1979 r. co dwa lata przyznaje Międzynarodową Nagrodę Literacką im. Janusza Korczaka dla upamiętnienia wielkiego pedagoga, pisarza i przyjaciela dzieci. Jest ona przyznawana w kategoriach: beletrystyka dla dzieci i eseistyka pedagogiczna dla dorosłych. Międzynarodowe jury ocenia książki, które niezależnie od wysokich walorów literackich, szerzą idee korczakowskie: tolerancję zrozumienie, podmiotowość dziecka. W tym roku Nagrodę Główną otrzymała Anncie Thor ze Szwecji, a Honorowe Wyróżnienia przypadły Biny Stampe Zmavc ze Słowenii oraz Andriemu Snærowi Magnasonowi.

Dzień wcześniej, 20 listopada 2000 r. gościliśmy Andriego Snæra Magnasona w siedzibie naszego Towarzystwa. Poznaliśmy też jego rodzinę - żonę, trzy i pół letniego syna oraz ojca, którzy towarzyszyli mu podczas wizyty w Polsce. W trakcie spotkania przedstawiliśmy gościom działalność TPP-I, a także rozmawialiśmy o twórczości Magnasona. Andri przyznał, że - w jego przekonaniu - pisanie dla dzieci nie różni się od pisania dla dorosłych. Zwierzył się też nam, że w tej chwili ma już pomysły na napisanie dwóch kolejnych powieści dziecięcych. Towarzystwo otrzymało od autora nagrodzoną książkę z bardzo oryginalną dedykacją, tomik poezji Bónus Ljóð oraz płytę z islandzką muzyką ludową. Płyta składa się jedynie ze starych islandzkich rímurów (rímur), czyli śpiewanej (bez użycia instrumentów) poezji narracyjnej opartej najczęściej na sagach. Według Magnasona jest to jedyna prawdziwa islandzka muzyka ludowa, ale niestety, zdaniem naszego gościa, najczęściej pomijana i dlatego zdecydował się na jej wydanie.

Anna Wojtyńska

biuletyn Islandia 4/2000