Gorące źródła - solfatary
Będąc w Islandii i zwiedzając wielkie puste tereny jesteśmy zaskoczeni widokiem licznych źródeł, z których wydobywa się gorąca para wodna i gazy. Trzeba bardzo uważać zbliżając się do nich, gdyż temperatura wody przekracza 100 °C, czasem dochodzi nawet do 200 °C. Takich terenów termicznych jest na wyspie ponad 250, a na nich ponad 750 gorących źródeł. Są to tak zwane solfatary, nazwa pochodzi od krateru Solfatara na południu Włoch, gdzie również występują gorące źródła.
Wiele miejsc na wyspie ma w nazwie laug (gorące źródło), hver (gorące źródło pary) czy też reyk (dym), wskazujące że właśnie tam są tereny solfatarów. Źródła te występują na terenach wulkanicznych. Dookoła źródła powstaje gorące błoto, z ziemi robi się niebiesko-czarna breja. W krótkich odstępach czasu wypływa gotująca się masa i wyrzuca w przestrzeń parę. Cały czas słyszy się odgłosy gotującego się błota.
Gorące
źródła Krisuvik koło jeziora Klefiarvatn. Kliknij
aby powiększyć. Zdjęcie: Michał Sikorski (2006) |
Na terenie Torfajökull na zachód od Vatnajökull o powierzchni ok. 150 km², pokrytym ryolitem, liparytem i magmanową skałą o składzie podobnym do granitu, znajduje się ok. 100 gorących źródeł. Kilka z nich utworzyło mały potok, którego temperatura wody jest
w sam raz do kąpieli, a do tego woda jest bardzo czysta. Dla turystów to nie lada gratka taka kąpiel. Szczególnie polecane są okolice Landmannalaugar i Hveravellir. Gorące dymy solfatarów są widoczne już z daleka. Oblicza się, że w ciągu sekundy wydzielają one 100 tys. kcal ciepła, a wszystkie źródła na wyspie więcej niż milion kcal. Toteż stale bada się możliwości wykorzystania energii cieplnej. W Toskanii w Włoszech i Wairakel
w Nowej Zelandii gorące źródła służą do produkcji energii elektrycznej. W Islandii źródła dostarczają wodę do ogrzewania mieszkań, do podgrzewania zimą ulic, do odkrytych basenów kąpielowych i oczywiście do produkcji energii elektrycznej. Niestety woda ta ma zapach siarki i zgniłych jaj, a zawarte w niej gazy wulkaniczne powodują korozję rur i aparatury.
Źródła dzielą się na wysoko- i niskotemperaturowe. Wysokotemperaturowe, o temperaturze wody powyżej 200 °C na głębokości 1 tys. m, znajdują się wyłącznie na terenach aktywnych stref wulkanicznych. Na całej wyspie jest ich 20-30 i łatwo je rozpoznać po oparach, syczeniu
i charakterystycznym zapachu. Na Islandii mówi się, że w źródłach tych diabeł gotuje swoją zupę. Obszary niskotemperaturowe odznaczają się temperaturą wody poniżej 150 °C na głębokości 1 tys. m.
Najbardziej znanym terenem solfatarów jest Námaskarð, znajdujący się przy drodze nr 1, niedaleko jeziora Mývatn. Piękny widok roztacza się z pobliskiej góry Námakolla. Gotująca się breja ma kolor szaro-niebieski, siarka odcień żółty, a nawet pomarańczowy. Pobocze góry to cała gama kolorów. Nie należy jednak podchodzić zbyt blisko do źródeł, gdyż cienka warstwa ziemi może się zapaść i poparzenie gotowe.
S.Z.
|