FRIDRIK THÓR FRIDRIKSSON 

Fridrik Thór Fridriksson jest najbardziej cenionym i nagradzanym islandzkim reżyserem filmowym o światowym rozgłosie. Urodził się w 1954 r., sztuki filmowej uczył się sam, będąc jeszcze w szkole. Zaczynał od filmów krótkometrażowych kręconych na taśmie 16 mm.

W latach 1974-78 prowadził na Uniwersytecie Islandzkim klub filmowy, w ramach którego popularyzował i promował  klasyczne i artystyczne filmy kinematografii światowej. Był fundatorem, wydawcą i krytykiem pierwszego islandzkiego magazynu filmowego. Pisał jednak tylko o filmach które lubił. Dzięki jego zaangażowaniu powstał w 1978 r. Festiwal Filmowy w Reykjaviku. On sam został mianowany jego stałym przewodniczącym. Profesjonalną karierę filmową rozpoczął od trzech uderzających i oryginalnych filmów dokumentalnych. Pierwszy z nich – Kowal (1981), to historia ekscentrycznego wiejskiego wynalazcy. Drugi – Rock w Reykjaviku (1982) jest obrazem nowej fali rock’n’rolla w Islandii. Trzeci zatytułowany Islandzcy kowboje (1984), to film o przywódcach kraju i zachodniej modzie na północnej Islandii. Fridksson nakręcił również dwa  filmy dla  telewizji: Niebo bez granic i Piękni aniołowie. Obydwa  zwróciły na siebie uwagę swoją oryginalnością  i indywidualnym stylem. Białe wieloryby (1987), jego pierwszy pełnometrażowy film fabularny, opowiadał o przygodach dwóch wielorybów przy nadbrzeżach Reykjaviku. Był to nie pozbawiony elementów komediowych stylowy, dramatyczny thriller. Film zdobył nagrody zarówno w Islandii jak i za granicą, m.in. na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Locarno. Jego następny film, Dzieci natury (1991) dał mu międzynarodową sławę. Jest to wzruszająca historia miłosna o dwojgu starszych ludziach, którzy chcieliby powrócić przed śmiercią do swoich korzeni. Sam Fridriksson nazwał go filmem drogi o starszych ludziach. Żaden ze wcześniejszych islandzkich filmów nie cieszył się taką popularnością i uznaniem. Otrzymał w sumie 23 międzynarodowe nagrody, a wśród nich nagrodę dla najlepszego filmu na Skandynawskim Festiwalu Filmowym w Reykjaviku w 1993 r. oraz Felixa za muzykę Hilmara Orna Hilmarssona. Był również nominowany do Oskara w 1992 r. w kategorii najlepszego filmu zagranicznego. W 1994 r. Fridriksson nakręcił Dni filmu, które są nostalgiczną próbą uczczenia magii kina, panującej   w okresie młodości reżysera. Film został uznany przez światową krytykę jako islandzką odpowiedź na Armacord Felliniego i Cinema Paradiso Tornatore. Otrzymał on nagrodę Nordic Armanda jako najlepszy film skandynawski w 1994 r. Kolejny, Zimny prysznic (1995) był najbardziej międzynarodowym przedsięwzięciem Fridrikssona. Współscenarzystą filmu był nowojorski producent, Jim Stark, odtwórcą głównej roli czołowy japoński aktor Msatoshi Nagase, a obok niego wystąpiły gwiazdy kina amerykańskiego, Lili Taylor i Fisher Stevens. Jest to opowieść o przygodach młodego japońskiego biznesmena, zmuszonego do przyjazdu na Islandię, gdzie siedem lat wcześniej przy przeprawie przez rzekę zginęli jego rodzice. Zobowiązany japońską tradycją, jedzie uczcić ich pamięć. Film znalazł się na liście dziewięciu kandydatów do nominacji do Felixa w 1996 r. Następnym filmem była Diabelska Wyspa, opowiadająca o mieszkańcach baraków opuszczonych przez żołnierzy amerykańskich. Premiera odbyła się w 1996 r. Film został wyróżniony nagrodą FIPRESCI na MFF w Berlinie w 1997 r. W Polsce mieliśmy okazję zobaczyć filmy Fridrikssona. Telewizja pokazała w 1995 r. Dzieci natury i w 1999 r. Zimny prysznic. Na Warszawskim Tygodniu Filmowym zaprezentowano Dni Filmu w 1996 r., Białe wieloryby i Diabelską Wyspę w 1997 r. oraz Zimny prysznic w 1998 r. Spotkały się one z dużym zainteresowaniem  publiczności.  W  czasie tegorocznego 16. Warszawskiego Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w październiku 2000 r. przedstawiono jego najnowszy film Anioły Wszechświata.

Andrzej Ekwiński,  Sztokholm