Kalendarium
islandzkie
VIII
w. – Na
Islandię (zwaną wówczas Thule) przybywają mnisi irlandzcy
874 – Ingólfur
Arnarson zakłada pierwszą osadę – dzisiejszy Reykjavik
874-930 –
Powstawanie osiedli wzdłuż wybrzeży wyspy
930 – Powstanie
Althingu w Thingvellir, najstarszego
na świecie działającego parlamentu
981
– Odkrycie
i kolonizacja Grenlandii przez Eirikura (Eryka
Rudego), ojca Leifura Eirikssona
1000
–
Islandczyk Leifur Eiriksson (Leif
Szczęsliwy) jako pierwszy
Europejczyk stawia stopę w Ameryce
– Islandia, na drodze pokojowej przyjmuje chrześcijaństwo
decyzją Althingu
ok.
1022 – Traktat między
Althingiem i królem Norwegii Ólafurem Haraldssonem, dotyczący
praw Islandczyków w Norwegii i Norwegów w Islandii
1056
– Ísleifur
Gissurarson, pierwszy islandzki biskup w Skálholt
1104
- największa erupcja wulkanu Hekla, duże straty
1106 – Ufundowanie
biskupstwa w Hólar dla północnej Islandii
(p. biskup: Jón Ögmundsson)
1117-1118
– Spisane
zostają prawa Althingu (dotychczas przekazywane były ustnie).
1133 – Pierwszy
klasztor ufundowany w Þingeyri (fiordy zachodnie). Klasztory stają się centrami
literatury i nauczania. Ari Þorgilsson
pisze Íslendingabók.
1178-1241
– Snorri
Sturluson, poeta, polityk i historyk, autor Heimskringla,
historii Królów Norwegii
XIII
w. – Złoty
Wiek pisania sag.
1200-1262
– Wiek Sturlungów
– wojna domowa między rodami o władzę na Islandii
1208
- Bitwa pod Víðines, Kolbeinn Tumason umiera na rękach biskupa Guðmundura Arasona
1238
- Bitwa pod Örlygsstaðir (w obronie Kościoła)
1241
- Zamordowany zostaje Snorri Sturluson
1244
- Największa w historii Islandii bitwa morska w zatoce Húnaflói
(Flóabardagi - bitwa zatokowa)
1262
– Przyłączenie
Islandii pod koronę norweską
1280 – Nowy kodeks
Jónsbók przedstawiony przez króla, przyjęty przez Althing
1300
– Wybuch
wulkanu Hekla
1357
- Pierwszy islandzki biskup z mianowania papieża
1361
- Lokalny namiestnik Smiður Andrésson i sześciu jego ludzi
zamordowanych w Grund za brutalne pobieranie podatków
1362
- Erupcja wulkanu pod lodowcem Örafajökull niszczy Litlahérað
1375
- tzw. porozumienie ze Skálholt
1380 – Islandia,
wraz z Norwegią, włączona zostaje pod koronę duńską
XV w. – Angielski
Wiek, silne związki między Islandią i Anglią. Anglicy
regularnie żeglują do Islandii
łowić ryby i handlować
1402-1404
– Epidemia
tzw. czarnej
śmierci
(czarnej ospy)
1412
- Angielscy rybacy zaczynają zapuszczać się na
islandzkie wody
1419
- Islandczycy żądają od duńskiego króla wolności
handlu
1433
- Biskup ze Skálholt Jón Gerreksson zostaje utopiony w rzece Brúará
1467
- Naczelnik dworu Björn Þorleifsson zamordowany przez
Anglików w Rif k. Ólafsviku
1494-1495
- Tzw. Druga Epidemia
1501
- Angielscy kupcy plądrują Bessastaðir
1513
- Leiðarhólmsskrá - porozumienie z królem ograniczające
wpływy kościoła
1530 –
Wprowadzenie drukarstwa na Islandii przez biskupa Jóna Arasona
z Hólar
1536-1550
– Reformacja
na wyspie
1539 - pierwszy
protestancki biskup w Skálholt
1540 – Wydanie po
islandzku Nowego Testamentu
1550
– Ostatni katolicki biskup Jón Arason podstępnie
zamordowany przez protestantów w Hólar
1559
- Angielscy osadnicy zmuszeni do opuszczenia archipelagu Vestmannaeyjar
1584 – Wydanie po
islandzku Biblii przez Guðbrandura Þorlákssona z Hólar
(Guðbrandsbiblía)
1602
– Wprowadzenie
duńskiego monopolu handlowego
1625
- pierwsza osoba spalona na stosie za uprawianie czarów
1627
– Muzułmańscy
piraci najeżdżają Islandię, łącznie porywają to Turcji
kilkuset Islandczyków
1662
– Król
Danii ogłasza się absolutnym władcą Islandii
1666 - Hallgrímur Pétursson (1614-1674) komponuje słynne Psalmy Pasyjne
1703
- pierwszy publiczny spis ludności
1707
- Epidemia dżumy, umiera czwarta część ludności wyspy
1720
- Manuscrypty Árniego Magnússona zostają wywiezione do Danii
ok.
1760 - Islandia zaczyna eksportować soloną rybę (do
Hiszpanii)
1783 – Katastrofalny
wybuch wulkanu Laki, lawa pokryła 565 km2 powierzchni i
powoduje głód
1786 – Reykjavik
stolicą Islandii (liczył wówczas około 200 mieszkańców)
1787 – Zniesienie
monopolu handlowego, ale prawo do handlu na Islandii
dalej limitowane
przez Danię
1800
– Zamknięcie
Althingu przez władze duńskie
1801
- Połączenie biskupstw w Skálholt i Hólar i utworzenie
nowego w Reykjaviku
1807-1845 – Jónas
Hallgrimsson, poeta romantyczny i patriota
1809
– Duński
awanturnik Jorgen Jorgensen ogłosił się dyktatorem Islandii
1811-1879 – Jón
Sigurðsson, przywódca walki o niepodległość, bohater
narodowy Islandii
1814
– Układ
Kiloński – Islandia staje się prowincją duńską
1841
- Jón
Sigurðsson publikuje pierwszą część rocznika Ný félagsrit
1843 –
Zgoda na ponowne
otwarcie Althingu jako organu doradczego, bez uprawnień
ustawodawczych (wybory odbyły się dwa lata później)
- Otwarcie gimnazjum (Menntaskólinn) w Reykjaviku
1848-1849 – Wiosna
Ludów dociera na Wyspę
1851
- Zbiera się publiczne zgromadzenie (Þjóðfundurinn) żądające
praw od Danii
1855
– Przywrócenie
wolnego handlu i wprowadzenie
pełnej wolności prasy
1859 – Język duński
i islandzki w pełni uprawnione w oficjalnej dokumentacji urzędowej
1863 – Utworzenie
Muzeum Narodowego w Reykjaviku.
1871
- Duński parlament uchwala dla Islandii nowe prawa (Stöðulögin)
1872 – Wprowadzenie
nowożytnego samorządu lokalnego na wsi islandzkiej
1873 – Islandia
otrzymuje samodzielne znaczki pocztowe
1874 – Ogłoszenie
nowej konstytucji (5 czerwca), Islandię odwiedza król Danii
– W całym kraju Islandczycy świętują 1000-lecie
państwa
- Powstanie Wyższej Szkoły Medycznej w Reykjaviku
–
Sveinbjörn Sveinbjörnsson
komponuje islandzki hymn narodowy (do słów
Matthiasa Jochumssona)
1875
- Pierwsza sesja Althingu z możliwością stanowienia praw
- Wybuch wulkanu Askja
1876 – Islandczycy
otrzymują odrębną jednostkę monetarną
1877 – Wprowadzenie
nowoczesnego podziału na okręgi wyborcze
1880 – Utworzenie
Islandzkiego Towarzystwa Archeologicznego
1881 – Początki
islandzkiego ruchu spółdzielczego
– W Reykjaviku powstaje Wyższa Szkoła Morska
1882 – Kobiety
uzyskują prawo wyborcze do samorządu lokalnego
1885 – Utworzenie
Narodowego Banku Islandii
– Otwarcie Państwowej Galerii Obrazów w Reykjaviku
1897 – Pierwszy
stały teatr w Reykjaviku (Towarzystwo Teatralne)
– Powstanie Towarzystwa Dramatycznego
–
Utworzenie konserwatywnej Partii Niezależności
1887-1889 – Język
islandzki ostatecznie uznany za obowiązujący na Wyspie
1889 – Utworzenie
Centralnego Archiwum Narodowego
–
Początki związków zawodowych
– Utworzenie Islandzkiego Towarzystwa Nauk
Przyrodniczych
1901 – Ustanowienie
przez Danię dla Islandii oficjalnej 3-milowej strefy połowów
ryb
1902-1998 –
Halldór
Laxness,
najwybitniejszy pisarz islandzki, laureat Nagrody Nobla
1904 –Minister do
spraw islandzkich rozpoczyna urzędowanie w Reykjaviku
– Zniesienie funkcji duńskiego gubernatora
– Wprowadzenie pierwszych trawlerów
w rybołówstwie
1905 – Utworzenie
w Reykjaviku Wyższej Szkoły Handlowej
1906 – Wprowadzenie
bezpośredniej komunikacji telegraficznej i telefonicznej z
Europą,
podwodny kabel telegraficzny ze Szkocji do Islandii
1907
–
Wprowadzenie powszechnego obowiązku szkolnego
– Powstają: Stowarzyszenie Walki o Prawa dla Kobiet i
Ogólnoislandzki Związek
Towarzystw Sportowych
1908 – Utworzenie
samodzielnego wydziału prawnego w Reykjaviku
1911 – Utworzenie
Uniwersytetu w Reykjaviku (17 czerwca)
1912 – Początki
ruchu skautowego na Islandii
1913 – Islandczycy
uzyskują własną, odrębną flagę narodową
1914 – Powstaje
Islandzka Kampania Żeglugowa
1915 – Uzyskanie
przez kobiety pełnych praw wyborczych
1916 – Powstanie
Partii Postępowej i Socjaldemokratycznej
1917 – Powstanie
odrębnej islandzkiej Izby Handlowej
1918 – Islandia
proklamuje się suwerennym państwem w unii personalnej z Danią
(1 grudnia)
1920 – Wprowadzenie
nowej konstytucji
– Ustanowienie Sądu Najwyższego
1924 – Podpisanie
pierwszej polsko-islandzkiej umowy, Traktatu
Nawigacyjnego i Handlowego
1929 – Powstaje
konserwatywna Partia Niepodległości
1930 – Powstanie
Komunistycznej Partii Islandii
- Nadawanie rozpoczyna państwowe radio (Ríkisútvarpið)
1939
- Wraz z rozpoczęciem okupacji Danii przez III Rzeszę powstaje
nieoficjalny rząd Sveinna
Björnssona, późniejszego pierwszego prezydenta Islandii.
1940 – Rząd
islandzki przejmuje oficjalnie funkcje króla duńskiego
–
Okupacja Islandii przez siły brytyjskie
1941
– Lądowanie
wojsk amerykańskich na Islandii (7-8 lipca) zastępując
brytyjskie
1943 - Althing
podejmuje decyzję o zerwaniu więzów politycznych z Danią
1944 – Referendum
w sprawie przyszłego ustroju politycznego (20-23 maja)
– Nowa konstytucja (16 czerwca)
– Proklamowanie niezależnej
Republiki Islandii (17 czerwca)
1945 – Pierwszy międzynarodowy
lot islandzkich linii lotniczych
1946
– Nawiązanie
stosunków dyplomatycznych z Polską
– Pierwszym prezydentem zostaje wybrany
Sveinn
Björnsson
(do 1952 r.)
- "Porozumienie z Keflaviku"
–
Protesty przeciwko amerykańskiej bazie w Keflavik
– Częściowa ewakuacja wojsk amerykańskich
– Przyjęcie Islandii do ONZ
1948 – Islandia członkiem
– założycielem OEEC (później OECD)
– Przystąpienie
Islandii do Planu
Marshalla
1949 – Islandia
przystępuje do NATO
– Pierwsza powojenna polsko-islandzka umowa handlowa
1950 – Przyjęcie
Islandii do Rady Europy
1951 – Amerykańsko
– islandzki układ o
obronie,
rozbudowa bazy w Keflaviku
1952 – Prezydentem
zostaje Ásgeir Ásgeirsson
(do 1968 r.)
–
Islandia członkiem – założycielem Rady Nordyckiej
– Ustanowienie
4-milowej strefy połowów
1955 – Halldór
Laxness otrzymuje literacką Nagrodę Nobla
1956
– Powstanie
Frontu Ludowego
– Decyzja Althingu o wycofaniu wojsk amerykańskich
1957 – W
Reykjaviku powstaje Stowarzyszenie
Kulturalne Islandia-Polska
1958 – Wprowadzenie
12-milowej strefy połowów (I wojna dorszowa)
1959 – W Warszawie
powstaje Towarzystwo Przyjaˇni Polsko-Islandzkiej
1960 – Powstaje
antyamerykańska Organizacja Przeciwników Okupacji
1961 – Układ z
Wielką Brytanią i RFN w sprawie połowu ryb
1962 – Podwodny
kabel telefoniczny z Islandii do Kanady
1963
– Erupcja
wulkanu w oceanie na południu Islandii tworzy nową wyspę
Surtsey
1966
– Nadawanie rozpoczyna telewizja islandzka (Ríkissjónvarpið)
1968
– Powstaje
Związek Ludowy
– Prezydentem wybrany zostaje
Kristián
Eldjárn (do
1980 r.)
–
Islandia przystępuje do GATT
– Wielki kryzys w rybołówstwie
1970
– Islandia
przystępuje do EFTA
–
Inauguracja Międzynarodowego Festiwalu Sztuki (biennale)
1971
– Zwrot
przez Danię części bezcennych manuskryptów
1972 – Wprowadzenie
50-milowej strefy połowów (II wojna dorszowa)
–
Umowa wolnego handlu z EWG (później UE)
1973
– Katastrofalny
wybuch wulkanu Helgafell na archipelagu Vestmannaeyjar
1974 – Althing
żąda ostatecznego wycofania wojsk amerykańskich
1975 – Wprowadzenie
200-milowej strefy połowów (III wojna dorszowa)
1976 – Zerwanie
stosunków dyplomatycznych z Wielką Brytanią
– Czerwiec – porozumienie z Wielką Brytanią, zakończenie
wojen dorszowych
1980 – Prezydentem
zostaje Pani
Vigdis
Finnbogadóttir
(ponownie w 1984, 1988, 1992 r.)
–
Naziemna stacja satelitarna rozpoczyna pracę koło Reykjaviku
1986
– Szczyt
Regan – Gorbaczow w Hofdi (Reykjavik)
1989 – Wizyta
papieża Jana Pawła II
1991 – Nowy
premier – David Oddsson
1994
–
Islandia wchodzi do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EEA/EOG)
1996 – Prezydentem
zostaje
Ólafur
Ragnar Grimmson
1998 – W
Reykjaviku powstaje Towarzystwo
Przyjaźni Islandzko – Polskiej (VIP)
1999
– Pierwsza w historii wizyta w Polsce Prezydenta Islandii, Ólafura
Ragnara Grimssona (10-13
marca)
2000
– Reykjavik – Europejskim Miastem Kultury Roku 2000
– Wybuch wulkanu Hekla (luty – marzec)
– Rewizyta Prezydenta RP, Aleksandra Kwaśniewskiego w
Islandii (11-12 maja)
2007
–
Ostatni amerykańscy żołnierze opuszczają wyspę po 55
latach obecności
2008
–
Islandię dotyka kryzys gospodarczy
|