Prezydenci Islandii
Sweinn Björnsson (1944-1952)
Ásgeir Ásgeirsson (1952-1968)
Kristián Eldjárn (1968-1980)
Vigdis Finnbogadottir (1980-1996)
Ólafur Ragnar Grimsson (1996-2016)
Guðni Thorlacius Jóhannesson
(od 2016)
Ólafur Ragnar Grimsson urodził się w 14 maja 1943 roku w Isafjórdur (Zachodnie Fiordy). Jego ojciec był właścicielem zakładu fryzjerskiego. Po ukończeniu szkoły
średniej studiował na uniwersytecie w Manchesterze, który ukończył w 1965 roku. Tutaj, w pięć lat później doktoryzował się z nauk politycznych. Działalność polityczną rozpoczął w drugiej połowie lat
sześćdziesiątych, angażując się początkowo w Partii Postępowej (odpowiednik polskiego PSL). Partię tę jednakże szybko porzucił i wstąpił do radykalniejszego, lewicowego Związku Ludowego (ZL). ZL jest spadkobiercą Komunistycznej Partii Islandii. Formalnie powstał jesienią 1968 roku ( w różnych sojuszach wyborczych występuje od 1956 r. ) i stanowi obecnie szeroki konglomerat polityczny swoich członków o lewicowych poglądach . Partia przez wiele lat sprzeciwiała się udziałowi Islandii w NATO, głosiła hasła obrony kultury narodowej. I choć uważała się za partię marksistowską, to w praktyce zawsze pozostawała bliższa europejskim partiom socjalistycznym. Związek uzyskiwał w wyborach parlamentarnych ok. dziesięciu mandatów. Uczestniczył także w
sześciu koalicjach rządowych , najczęściej z Partią Postępową, ale również i z konserwatystami.
Dr Grimmson jeszcze w 1996 roku był przewodniczącym tej partii (złożył legitymację w związku z kampanią prezydencką i zadeklarował swoją apolityczność), z jej ramienia był członkiem Althingu poprzedniej kadencji, a przed laty (1988-91) piastował urząd ministra finansów, odnosząc sukcesy w walce z inflacją - zdołał ją ograniczyć z 80 do 20 procent, ale był przy tym najbardziej nielubianym politykiem na wyspie. Swoje zaangażowanie polityczne godził z pracą profesora na uniwersytecie w Reykjaviku.
Ó.R. Grimsson jest znaną postacią na arenie międzynarodowej. Był przewodniczącym, a później prezydentem organizacji Parliamentarians for Global Action. Aktywnie udzielał się na rzecz pokoju swiatowego i rozbrojenia oraz docierania islandzkiego bussinesu do krajów Azji i Ameryki.
Wielokrotnie wyróżniany i honorowany, między innymi pokojową nagrodą im. Indiry Gandhi (1987), kanadyjską nagrodą pokojową, ONZ-owskim wyróżnieniem pokojowym im. J. Pomerance (1987), swiatowym wyróżnieniem za działalność na rzecz rozbrojenia.(1986).
W wyborach 29 czerwca 1996 roku otrzymał 68 370 głosów, co stanowiło 40,9 % przy frekwencji 85,9 %. Piąty prezydent republiki
ożenił się w maju 2003. Ma dwie dwudziestoletnie córki, Tennę i Dallę. Czytaj również o
wizycie prezydenta w Polsce! oraz artykuł
Islandia po wyborach.
W 1980 roku, po raz pierwszy w historii współczesnego
świata, prezydentem państwa wybrano kobietę, Vigdis Finnbogadóttir. Elekcji tej dokonali mieszkańcy Islandii. Kim jest zatem osoba, która nieprzerwanie przez 16 lat pełniła ten najwyższy urząd?
Urodziła się1930 roku w Reykjaviku, w rodzinie profesora uniwersytetu i pielęgniarki. Z wykształcenia jest humanistką. Studiowała literaturę francuską w Grenoble i na Sorbonie w Paryżu oraz teatrologię w Szwecji i Danii. Ukończyła także uniwersytet w Reykjaviku. Po powrocie do kraju założyła awangardowy teatr. Uczyła w liceum i wykładała
historię teatru francuskiego na uniwersytecie. Popularność zdobyła dzięki telewizji, gdzie prowadziła lekcje języka francuskiego. Począwszy od 1972 roku kierowała teatrem miejskim w stolicy i później, do 1980 roku teatrem narodowym.
Wcześnie wyszła za mąż za kolegę szkolnego, od ponad trzydziestu lat jest jednak rozwódką. Adoptowała przed laty ośmioletnią Astridur i był to wówczas jeden z pierwszych przypadków w Islandii, kiedy dziecko zostało przyznane pojedynczej osobie. Nigdy nie była członkinią partii
politycznej, ale organizowała marsze protestu przeciwko istnieniu bazy wojskowej w Keflaviku. Twierdzi, że
ludzkość w obliczu innych zagrożeń musi rozwijać się w kierunku umacniania pokoju.
Od wielu lat jest zaangażowana w nordyckie sprawy kulturalne. Otwierała m.in. wystawę Scandynavia Today w USA w 1982 roku. Jest inspiratorką funduszu specjalnego dla cudzoziemców. Tłumaczy literaturę francuską i angielską, interesuje się filozofią.
Kristjan Eldjarn (1916-1982) był trzecim z kolei prezydentem Islandii. Z wykształcenia archeolog. W latach 1936-1939 pracował na uniwersytecie w Kopenhadze. Profesor College'u w Akueryi (1939-1941). Od 1945 asystent w Muzeum Narodowym. W latach 1947-1968 dyrektor narodowego antykwariatu. Począwszy od 1968 roku przez 12 lat piastował urząd prezydenta kraju. W swoim dorobku naukowym posiada wiele prac z zakresu archeologii i historii materialnej Islandii. Ożenił się w 1957 roku, miał czworo dzieci.
Ásgeir Ásgeirsson - urodził się w 1894 roku Kóranes w zachodniej Islandii, w rodzinie kupieckiej. Ukończył teologię na Uniwersytecie w Reykjaviku. Studiował także w Kopenhadze i
Uppsali. W okresie II wojny światowej pracował jako nauczyciel, później kierował resortem edukacji, był też dyrektorem banku. Był jednym z przywódców Partii Postępowej i do 1952 roku reprezentował w Althingu islandzkich agrarystów. Piastował stanowiska ministra finansów i premiera. W 1930 roku celebrował obchody milenijne w Thingvellir. Reprezentował Islandię przy licznych organizacjach międzynarodowych. Po
wojnie bliski był środowisku socjaldemokratów, jego kadencja wiąże się z okresem stagnacji gospodarczej. W polityce był zwolennikiem umiarkowania, nie
występował przeciwko członkostwu w NATO. Po raz pierwszy wybrany na prezydenta w 1952, następnie miała miejsce reelekcja w 1956 i 1960 roku.
Sveinn Björnsson (1881-1952). Szefem państwa został wybrany zaraz po odzyskaniu niepodległości przez parlament, ponieważ ze względów organizacyjnych nie było możliwe przeprowadzenie wyborów powszechnych. Jako regent sprawował swoją funkcję przez rok, po czym wygrał wybory i 17 czerwca 1945 został pierwszym
prezydentem Islandii.
Z wykształcenia jest prawnikiem. Był deputowanym do Althingu (1914-1916, 1919-1920). W latach 20-30-tych czynny w licznych kompaniach oraz instytucjach bankowych kraju. Poseł Islandii w Danii w okresie międzywojennym. Zwolennik umiarkowanych reform społecznych. Zmarł 25 stycznia 1952 roku.
Prezydent Republiki Islandii jest wybierany co cztery lata w wyborach powszechnych. Prezydenci urzędują w zabytkowej rezydencji
Bessastadir koło Reykjaviku.
|